Perspektywa Finansowa 2021 – 2027 choć wystartowała z opóźnieniem – rozkręciła się na dobre… Za nami pierwsze konkursy w ramach programu Ścieżka SMART, który stanowi atrakcyjną ofertę dla innowacyjnych przedsiębiorstw, jednak nie jest jedynym dostępnym instrumentem, dzięki któremu firmy mogą współfinansować realizację zaplanowanych na 2024 r. przedsięwzięć.
„Ścieżka SMART” – modułowa konstrukcja projektów
Ścieżka SMART to nowa propozycja finansowania przedsięwzięć realizowanych przez przedsiębiorstwa (zarówno MŚP, jak i duże) ze środków UE w ramach programów krajowych (Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, FENG) na lata 2021-2027.
Konkurs adresowany jest do projektów charakteryzujących się innowacyjnością co najmniej w skali kraju, a jego celem jest rozwijanie i wzmacnianie zdolności badawczych i innowacyjnych przedsiębiorstw, ukierunkowane na wdrażanie innowacji produktowych lub procesowych oraz cyfryzację i transformację przedsiębiorstw w kierunku zrównoważonego rozwoju, jak również internacjonalizację przedsiębiorstw i wzrost kompetencji kadr.
Przedsiębiorcy mogą uzyskać dofinansowanie na realizację projektu, którego rezultatem będzie wdrożenie na rynek innowacyjnego rozwiązania - innowacji produktowej lub innowacji w procesie biznesowym, dotyczącego produkcji wyrobów lub usług.
Nowością, proponowaną w ramach Ścieżki SMART jest możliwość zawarcia w jednym wniosku o dofinansowanie poszczególnych etapów powstawania oraz wdrażania na rynek innowacyjnego rozwiązania, aż po jego promocję na rynkach zagranicznych.
„W praktyce oznacza to, iż w ramach jednego procesu aplikacyjnego - przedsiębiorstwo może ubiegać się o środki finansowe zarówno na prace badawczo-rozwojowe (prace B+R) ukierunkowane na opracowanie nowego produktu/usługi/technologii, wdrożenie innowacji (wdrożenie wyników prac B+R), a także na ochronę i/lub obronę wypracowanej własności intelektualnej, promocję rozwiązania na rynkach zagranicznych. Dodatkowo w ramach tego samego przedsięwzięcia można uwzględnić koszty związane z transformacją cyfrową i zieloną przedsiębiorstwa w celu wprowadzenia w przedsiębiorstwie rozwiązań z zakresu zielonej gospodarki oraz Przemysł 4.0” – komentuje Tomasz Berchiet, Członek Zarządu w GRUPA4 Fundusze Europejskie. „Przedsiębiorstwo, które planuje kolejne prace B+R w niedalekiej przyszłości, może uwzględnić w projekcie także koszty związane z rozwojem, bądź utworzeniem działu B+R finansując tym samym niezbędną do prowadzenia zaplanowanych prac infrastrukturę B+R” – dodaje Tomasz Berchiet.
Kompleksowość przedsięwzięcia możliwa jest dzięki modułowej budowie projektu. Poszczególne moduły mogą być elastycznie dobierane w zależności od strategii rozwojowej firmy, potrzeb oraz możliwości finansowych. Każdy wniosek o dofinansowanie musi uwzględniać co najmniej jeden moduł obowiązkowy i dowolną, odpowiadającą na potrzeby konkretnego przedsiębiorstwa, liczbę modułów fakultatywnych. Moduły obligatoryjne to: prace B+R, wdrożenie innowacji.
Przedsiębiorstwa mikro, małe i średnie mogą zdecydować, który z modułów obligatoryjnych wybiorą, przy czym w przypadku wyboru modułu "wdrożenie innowacji" - istotne jest posiadanie wyników prac B+R będących przedmiotem wdrożenia. Możliwe jest również wybranie obu tych modułów (projekt linearny). Duże przedsiębiorstwa natomiast są zobowiązane do wyboru modułu B+R (w tym przypadku wartość minimalna modułu to 1 mln zł). Moduły fakultatywne to: infrastruktura B+R, internacjonalizacja, kompetencje, cyfryzacja, zazielenienie.
„Koncepcja projektów modułowych jest odpowiedzią na zgłaszane przez przedsiębiorstwa uwagi dot. braku możliwości sfinansowania przedsięwzięcia tworzenia i wdrożenia innowacji od A do Z. Owszem, było to możliwe ale wiązało się to z koniecznością oczekiwania na ogłoszenie właściwego konkursu, co bardzo wydłużało cały proces” – zauważa Sebastian Gołębiewski, Członek Zarządu w GRUPA4 Fundusze Europejskie. „Najpierw trzeba było złożyć wniosek o dofinansowanie projektu badawczo-rozwojowego, następnie po jego zrealizowaniu oczekiwać na konkurs w którym możliwe byłoby aplikowanie o wsparcie kosztów dot. wdrożenia i tak samo gdy chodzi o uzyskanie wsparcia internacjonalizacji, czy też ochrony własności intelektualnej. Ścieżka SMART, rozwiązuje ten problem – można złożyć jeden projekt obejmujący prace B+R oraz np. wdrożenie i internacjonalizację” – analizuje Sebastian Gołębiewski i dodaje: „Z jednej strony procedura uzyskania wsparcia na wiele komponentów jest uproszczona, z drugiej strony - jak pokazał pierwszy konkurs prowadzony w ramach Ścieżki SMART – złożoność kryteriów oceny powoduje, że dofinansowanie mogą uzyskać wyłącznie naprawdę dobrze przygotowane wnioski. Proces ubiegania się o dotację – z pozoru uproszczony, okazuje się dużym wyzwaniem dla wielu podmiotów”.
Kolejne nabory w ramach Ścieżki SMART:
- pojedyncze MŚP: czerwiec – październik 2024 (ogłoszenie naboru w maju 2024 r.)
- pojedyncze przedsiębiorstwa inne niż MŚP: czerwiec – październik 2024 (ogłoszenie naboru w maju 2024 r.)
„Ścieżka SMART” – czas na konsorcja
Obok konkursów Ścieżki SMART dedykowanych projektom indywidualnym instytucje oferują możliwość uzyskania wsparcia także na realizację projektów konsorcjalnych. 21 listopada 2023 r. ogłoszony został nabór w ramach Ścieżki SMART – Projekty realizowane w konsorcjach.
O wsparcie ubiegać się mogą konsorcja złożone: wyłącznie z dużych przedsiębiorstw lub dużych przedsiębiorstw i MŚP, dużych przedsiębiorstw i organizacji badawczych lub organizacji pozarządowych, MŚP i organizacji badawczych lub organizacji pozarządowych lub też dużych przedsiębiorstw i MŚP oraz organizacji badawczych lub organizacji pozarządowych.
Liderem konsorcjum może być wyłącznie przedsiębiorstwo. Realizacja modułu B+R jest obligatoryjna dla konsorcjum, w skład którego wchodzi duży przedsiębiorca. Dla konsorcjum, w skład którego nie wchodzi duże przedsiębiorstwo, obligatoryjnym modułem jest B+R lub Wdrożenie innowacji. Pozostałe moduły (ich charakterystyka jest analogiczna do Ścieżki SMART dla projektów indywidualnych) mogą być realizowanie w zależności od potrzeb i specyfiki projektu. W każdym module może wziąć udział maksymalnie 3 konsorcjantów (organizacja badawcza może wziąć udział wyłącznie w realizacji modułu B+R).
Konsorcja składające się wyłącznie z MŚP pierwotnie miały przewidziany swój oddzielny konkurs – który jednak zgodnie z zaktualizowanym w grudniu 2023 r. harmonogramem został usunięty. Nie jest wykluczone natomiast, iż w tym zakresie pojawią się jakieś aktualizacje. Z pewnością należy śledzić komunikaty instytucji.
„Mając na uwadze złożoność dokumentacji Ścieżki SMART, jak i konieczność sformalizowania współpracy w ramach konsorcjum - dokumentacja określa bowiem wymagania minimalne umowy konsorcjum – warto przystąpić do prac możliwie jak najszybciej” – doradza Tomasz Berchiet. „Doświadczenia ze współpracy z klientami w zakresie opracowania wniosków do Ścieżki SMART w ramach dwóch pierwszych konkursów indywidualnych pokazują, że jest to wymagająca dokumentacja, a włączenie zespołu doradców już na etapie kształtowania koncepcji projektu usprawnia późniejszą pracę i pozwala wcześniej wypracować optymalną jego konstrukcję” – dodaje.
Wnioski można składać od 15 grudnia 2023 do 8 marca 2024 r.
Finansowanie opracowania i wdrażania innowacji możliwe także na poziomie Programów Regionalnych
Śladem lat ubiegłych, poza ofertą konkursów dostępnych na szczeblu centralnym w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), przedsiębiorstwa mogą aplikować o wsparcie realizacji swoich projektów badawczo-rozwojowych, także na poziomie Programów Regionalnych. Oferta konkursów dla przedsiębiorstw w poszczególnych regionach jest zróżnicowana. W niektórych województwach przewidziano – tradycyjne, jednokomponentowe projekty, jakie znamy z lat ubiegłych, dotyczące materii albo prac B+R albo wdrożenia wyników prac B+R czy też rozwoju infrastruktury B+R, a w części z regionów zaplanowano także konkursy dla projektów modułowych, czyli o konstrukcji znanej z Ścieżki SMART.
Przykładowe, konkursy zaplanowane w Programach Regionalnych:
- mazowieckie (Działanie FEM 1.1)Nabór wniosków: styczeń – marzec 2024:
Nabór wniosków: styczeń - marzec 2024:
Projekty obejmujące cały proces powstawania innowacji lub jego wybrane elementy, zakończony wdrożeniem (badania B+R stanowią element obowiązkowy).
Elementy projektu modułowego:
- doradztwo,
- prace B+R przedsiębiorstw, w tym z udziałem sektora nauki,
- infrastruktura B+R,
- prace przedwdrożeniowe,
- wdrożenie,
- nabywanie przez pracowników kompetencji oraz kwalifikacji.
Nabór wniosków: marzec – maj 2024:
Projekty realizowane przez przedsiębiorstwa obligatoryjnie we współpracy z organizacją badawczą. Duże przedsiębiorstwa mogą otrzymać dofinansowanie pod warunkiem ich współpracy z przedsiębiorstwami sektora MŚP.
Nabór wniosków: maj – czerwiec 2024:
Projekty obejmujące tworzenie/rozwój infrastruktury B+R w przedsiębiorstwach.
- dolnośląskie (Działanie FEDS 1.2)
Nabór wniosków: styczeń – marzec 2024:
Przewiduje się możliwość uzyskania finansowania całego procesu powstania innowacji. Projekt może obejmować różne etapy prowadzenia prac B+R, do etapu pierwszej produkcji włącznie. W przypadku MŚP obok prac badawczo-rozwojowych elementem projektu może być wdrożenie wyników tych prac, przy czym komponent wdrożeniowy musi stanowić mniejszość całkowitych wydatków kwalifikowalnych projektu.
- śląskie (Działanie FESL 1.2)
Wsparcie zostanie przeznaczone na realizację prac badawczo-rozwojowych w przedsiębiorstwach (z wyłączeniem badań podstawowych). Uzupełniająco, jako element każdego projektu B+R, możliwe jest wsparcie prac przedwdrożeniowych w przedsiębiorstwach.
Wdrożenie wyników prac B+R będzie dopuszczalne w dwóch wariantach:
- jako moduł w projekcie badawczo-rozwojowym lub
- jako odrębny typ projektu (nabór wniosków: czerwiec – lipiec 2024)
W ramach interwencji umożliwia się również tworzenie lub rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego w przedsiębiorstwach.
Dodatkowo wnioskodawca realizując projekt B+R lub tworząc zaplecze badawczo – rozwojowe będzie mógł uzyskać wsparcie na cyfryzację procesów badawczych w firmie, podniesienia kompetencji pracowników oraz uzyskać ochronę własności intelektualnej na rezultaty będące wynikiem prac B+R, przy czym uzyskanie ochrony własności intelektualnej możliwe jest wyłącznie w połączeniu z realizacją prac badawczo-rozwojowych.
- podlaskie (Działanie FEPD 1.1)
Nabór wniosków: październik 2023 – kwiecień 2024:
Wsparciem będą objęte projekty B+R przedsiębiorstw oraz ich konsorcjów. Elementem projektów może być uzyskanie i ochrona własności intelektualnej wytworzonych/uzyskanych w ramach projektu rozwiązań. Wyłącznie w przypadku MŚP (nie dotyczy dużych przedsiębiorstw) elementem projektu może być wdrożenie wyników tych prac, przy czym komponent wdrożeniowy musi stanowić mniejszość wydatków kwalifikowalnych projektu. Uzupełnieniem projektów może być podnoszenie kompetencji pracowników i osób zarządzających, w szczególności z zakresu: prac B+R, komercjalizacji wyników prac B+R, transferu technologii, ochrony własności intelektualnej oraz obszarów powiązanych z tematyką badań i innowacji. Elementem projektów z zakresu B+R będą mogły być także działania związane z zazielenieniem, internacjonalizacją czy cyfryzacją, co powinno się przekładać na zwiększenie efektów realizowanych projektów.
- małopolskie (Działanie FEMP 1.1)
Nabór wniosków: czerwiec – wrzesień 2024:
Wsparciem będą projekty obejmujące realizację prac B+R z przygotowaniem do wdrożenia tj. badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe w rozumieniu przepisów o pomocy państwa, w tym tworzenie prototypów lub instalacji demonstracyjnych i testowanie ich również przy zaangażowaniu użytkowników końcowych.
Elementem uzupełniającym przedsięwzięcia może być przygotowanie do wdrożenia wyników prac B+R w działalności gospodarczej obejmujące np. ochronę własności intelektualnej i analizy przedwdrożeniowe.
„Konkursy prowadzone na poziomie regionalnym, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się identyczne do konkursów ogólnokrajowych, to jednak charakteryzują się przeważnie ograniczeniem budżetowym (maksymalna wartość kosztów kwalifikowalnych określona na konkretnym poziomie – zależnie od regionu), jak i koniecznością wpisania się projektu w tematykę tzw. Regionalnych Inteligentnych Specjalizacji. Istotne jest zweryfikowanie szczegółowych zapisów konkursowych i dobranie optymalnej ścieżki pozyskania dofinansowania dla konkretnego projektu” – podkreśla Sebastian Gołębiewski. „Dlatego, kiedy nasz zespół specjalistów zapozna się zakresem konkretnego projektu klienta, bierzemy pod uwagę różne czynniki i niekiedy rekomendujemy modyfikacje, które pozwolą na dopasowanie go do optymalnej ścieżki pozyskania dotacji. Niekiedy będzie to aplikacja w ramach konkursu centralnego, jak chociażby Ścieżka SMART, która daje duże możliwości, ale jest konkursem niezwykle wymagającym, a niekiedy lepszym rozwiązaniem jest przygotowanie aplikacji w ramach jednego z programów regionalnych, które charakteryzują się mniejszą konkurencją, a nie różnią się – co najistotniejsze – intensywnością dofinansowania” – dodaje.
Nie ma dotacji bez kontaktu
Ze względu na szeroki wachlarz dostępnych możliwości uzyskania finansowania projektów zapraszamy i zachęcamy do spotkania i rozmowy ze specjalistami GRUPY4 Fundusze Europejskie. Doświadczenie naszych konsultantów pozwoli dobrać właściwy konkurs, przygotować projekt, i w rezultacie pozyskać wsparcie na jego realizację.